Erişilebilirlik

Irak'la Savaş'ın Ekonomik Boyutu - 2002-12-19


Irak’la savaş olsun mu olmasın mı tartışması devam ederken, ekonomistler de savaştan sonraki ekonomik etkileri ölçmeye çalışıyor. Savaş konusundaki belirsizlik, daha şimdiden borsaları olumsuz yönde etkiliyor.

Cambridge Enerji Araştırmaları Birliği’nin uzmanlarından James Plackle ekonomik etkilerin, savaşın süresine ve Irak’taki petrol tesislerinin hasar görüp görmemesine bağlı olacağını söylüyor:"Basra Körfezi’nde askeri operasyonlar başladığı zaman üç şey olacak. Petrol fiatları artacak, borsalar düşecek ve altın fiatı yükselecek. Bunun ötesinde, bu hareketlerin süresini şimdiden kestirmek mümkün değil."

Plackle, Irak’ta siyasi istikrarsızlık olasılığı ile petrol üretiminin durma ihtimalinin varlığına da dikkati çekiiyor. Saddam Hüseyin, 1991 yılındaki Körfez Savaşı’nda, muharebeyi kaybedip çekilirken Kuveyt petrol kuyularını ateşe vermişdi. Merkezi Washington’daki Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi, savaşın en iyi ve en kötü sonuçlarını belirleyen bir rapor hazırladı. Bu senaryolar, kısa ve kesin sonuçlu bir savaştan Ortadoğu’daki siyasi huzursuzlukları körükleyecek uzun bir savaşa ve bölge dışında da terörist saldırılara kadar uzanıyor. Ekonomist Larry Meyer belirsizliğin, bir çok Amerikan şirketini, bölgedeki yatırım stratejilerini yeniden düşünmeye sevk ettiğini söylüyor: "İş dünyasındaki kararları paralize eden ve ekonomi üzerinde ağırlık oluşturan belirsizliğin çok büyük bir faktör olduğunu düşünüyorum."

Amerikan hükümeti savaş açmanın maliyetine katlanacak olmakla birlikte Meyer, öteki muttefiklerin savaş sonrası onarım masraflarına katılmalarını bekliyor. Meyer, Irak’ta Amerikan işgalinin uzun sürmesinin Amerikan ekonomisinin üzerindeki yükü büyük çapta artıracağını da düşünüyor. Irak’a yakın ülkeler, Türkiye, Suriye ve Ürdün özellikle zor durumda kalacak. Bu ülkeler Körfez Savaşı’nda olduğu gibi en ağır yükü kendilerinin çekeceğini biliyor. Şu anda oldukça karlı olan sınır ticareti ve petrol satışı duracak. Bölgedeki yabancı yatırımlar kesintiye uğrayacak, binlerce mültecinin barındırılıp doyurulmasının masrafları yüksek olacak. Türkiye ve Ürdün savaşa yardımın karşılığında, daha çok Amerikan yardımı istiyor. Amerikan iş çevreleriyle bir toplantı sırasında, Ürdün’ün Washington Büyükelçisi Kerim Kawar şu andaki kriz hakkında şöyle konuştu:"Ortadoğu’da sorunsuz bir yıl geçmiyor. Bu yıl da ötekilerden farklı değil. Bu bakımdan Ortadoğu’da en önemli mesele neyse onun üzerinde durmak gerekir. Bizim için en önemli konu, insanların refahıdır. Bu da ekonomik duruma bağlıdır. Biz halkın ekonomik durumunun düzelmesini istiyoruz."

Beyrut’ta yayınlanan Daily Star gazetesinin editörü Rami Khouri Ürdün ve komşularının, Irak’ta savaştan sonra başlayacak yeniden imar çalışmalarından yararlanacaklarını belirtiyor:"Eğer Irak’ta dengeli bir durum olursa, Ürdün ve Suriye ile tüm komşuları uzun vadede yarar görecektir, çünkü çok büyük bir yeniden yapılanma çalışması için malzeme gerekecek, ticari sözleşmeler imzalanacak, transit ticaret başlayacaktır. Bu nedenle Ortadoğu’da herkes yaarar görecektir. Ürdün, bölgede 30 yıllık bir geçmişe sahip ekonomik ve tarihi bağlara sahiptir."

Bununla birlikte Khouri, Amerika’nın Irak’ta uzun süre kalmasının Amerikan aleyhtarı şiddet hareketlerine yol açacağını, bunun da yatırımcı güveninin yeniden kurulması ile bölge ekonomisinin istikrarını olumsuz etkileyeceğine işaret etti.

XS
SM
MD
LG