ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu, Washington'un Irak politikası konusunda uzmanlardan bilgi alıyor.
Çarşamba günü başlayan oturumlarda, Irak lideri Saddam Hüseyin’in ABD için ciddi bir tehdit olup olmadığı, bu tür bir tehdide verilebilecek karşılık ve ABD'nin Irak halkına karşı sorumlulukları gibi konular üzerinde duruluyor.
Komisyon Başkanı Demokrat Senatör Joseph Biden, Çarşamba günkü oturumda, kitle imha silahlarının Saddam Hüseyin’in elinden alınmasının ya da Hüseyin’in iktidardan uzaklaştırılmasının şart olduğunu söyledi.
Biden, Başkan Bush’un, bu hedeflere ulaşmak için askeri güç kullanma konusunda henüz kesin kararını vermemiş olduğunu da belirtti.
BM, Irak’ın, kitle imha silahlarını ortadan kaldırması ve denetçilere izin vermesi yönünde karar almıştı. Ancak uluslararası denetçiler 1998 yılında Irak’tan ayrılmak zorunda kaldı. Irak, BM kararlarına uyduğunu belirtiyor. Ancak BM denetim heyetinin eski başkanı Richard Butler, Çarşamba günü Senato komisyonunda bilgi verirken, Irak’ın bu iddiasının doğru olmadığını söyledi.
Parris: Türkiye'siz Irak Operasyonu olmaz
Senato oturumuna katılan ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi Mark Parris, Irak operasyonu için mevcut seçeneklenden hiçbirinin Türkiye’nin katkısı olmadan gerçekleşemeyeceğini söyledi. Türkiye’nin Irak’ın toprak bütünlüğü konusundaki kaygılarına dikkat çeken Büyükelçi Parris, Ankara’yı erken, açık ve ayrıntılı danışmalarla Irak operasyonunun bir parçası haline getirmek gerektiğini vurguladı.
Türklerin tüm kaygılarına rağmen gerçekçi olduğunu belirten Parris, bir Amerikan askeri müdahelesinde seyirci kalmak gibi lüksleri olmadığını bildiklerini, bu nedenle bir operasyonun hazırlık ve uygulamasına katılmak isteyeceklerini söyledi. Büyükelçi Parris, Türkiye’nin ilk Körfez Savaşı'nda olduğu gibi ekonomik bir bedel ödememek için bu kez, ek mali ve askeri yardım, IMF desteğinin devamı gibi güvenceler isteyeceğini de söyledi.
Türkiye’nin Musul ve Kerkük’te gözü olmadığını vurgulayan Parris, ancak bu kentleri Kürtlerin almaya kalkması halinde buna izin verilmeyeceği yolunda Türk basınında çıkan haberlere dikkat çekti.
Büyükelçi Parris, Türkiye’nin Kuzey Irak’a Amerikan askerlerinin yerleşmesinden rahatsızlık duyabileceğini ancak Ankara ile Washington arasında Irak konusunda çözülemeyecek bir sorun olmadığını, mutlaka bir uzlaşma sağlanabileceğini sözlerine ekledi.
Bu arada Senato Dışilişkiler Komisyonu üyeleri Bush yönetimini, Irak operasyonunun yalnız askeri değil, ekonomik ve dışpolitika sonuçlarını da dikkatla değerlendirmeye çağırdılar.
Komisyon Başkanı Joseph Biden, yönetimin özellikle bu tür bir harekat sonrası dönemi iyi planlamasının önemine dikkat çekti. "Eğer Irak’ta bir diktatörü devirip bunun ardından ülkeyi kargaşa içinde bırakırsak bu bir trajedi olur" diyen Biden uzun zamandır sıkıntı çeken Irak halkının, rejim değişikliğinin kendilerine yarar getireceğini bilmesi gerektiğini söyledi.
Oturuma katılan BM Silah Denetim Komisyonu Eski Başkanı Richard Butler ise, halen sürdürülen tecrit politikasının ancak Rusya’nın işbirliği ile etkili olabileceğini söyledi. Butler, "Eğer Rusya’nın ciddi biçimde bizimle birlikte çalışmasını sağlarsak, bu konuda bir şansımız olur, aksi takdirde hiçbir sonuç alamayız" dedi.
1994 yılında ABD'ye sığınıncaya kadar Irak’ta nükleer silah programında görev yapan nükleer enrji mühendisi Kadir Hamza ise tecrit politikasının yeterli olmayacağını mutlaka rejim değişikliği gerektiğini önesürdü.
Komisyon Başkanı Demokrat Delaware Senatörü Joseph Biden, ya Irak’taki kile imha silahlarının yokedileceğini ya da Saddam Hüseyin’n iktidardan uzaklaştırılacağını, başka bir çözüm olmadığını vurguladı.
Komisyon üyesi , Demokrat Minnesota senatörü Paul Wellstone ise bu görüşe karşı çıkarak, Bush yönetiminin henüz Irak’a karşı askeri müdeheleyi haklı kılacak bir gerekçe gösteremediğini söyledi.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi uzmanlarından Anthony Cordesman, görüşlerini açıklarken, Saddam Hüseyin’i devirmeyi amaçlayan her türlü harekatın iyi planlanması gerektiğini ve en az onbinlerce askere ihtiyaç duyulacağını belirtti.
Avrupalı müttefiklerin desteğinin önemli ancak bölgedeki müttefik ülkeler kadar hayati olmadığını vurgulayan Cordesman, "Bu tür bir harekatta Katar, Bahreyn ve Kuveyt’teki tüm askeri olanakları kullanmanız gerekir, Umman üzerinden yığınak yapmanız gerekecektir, en azından başta Suudi Arabistan üslerini açmadığı için büyük ölçüde uçak gemileri kullanılacaktır, tabii Suudi Arabistan katılırsa iş değişir" dedi.
Suudi Arabistan Bağdat’ı kimin yöneteceğinin bir iç mesele olduğunu öne sürürek Saddam Hüseyin’i devirecek hertürlü girişime karşı çıkıyor.
Senatör Biden, Bush yönetimimin kendisine askeri harekat konusunda henüz bir karar vermediklerini söylediklerini, bu yıl içinde bir operasyon beklemediğini açıkladı.
Ancak Biden, yönetimi bir hareket öncesi mutlaka Kongre'ye danışmaya çağırdı. Komisyon Başkanı, Bush yönetiminden harekat sonrası Irak’ın geleceği konusunda ne yapmayı planladığını daha iyi açıklamasını da istedi.
Başkan Bush’un Irak’a askeri müdahale niyeti, bazı müttefiklerin itirazıyla karşılaşıyor. Fransa ve Almanya, Birleşmiş Milletler tarafından karar alınmadığı sürece, bir askeri eylemi desteklemeyeceklerini belirttiler.
Türkiye de ABD’nin askeri eylem hazırlığından kaygı duyuyor. Ancak her üç müttefik de Irak hükümetinin, BM denetçilerinin geri dönmesine izin vermesi gerektiğini belirtiyor.