Çin Cumhurbaşkanı Jiang Zemin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Kırgızistan Devlet Başkanı Asker Akayev, Tacikistan Devlet Başkanı İmam Ali Rahmanov ve Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov tarafından imzalan anlaşma bölgesel işbirliğinin arttırılmasını öngörüyor.
Kerimov, imza töreninden sonra yaptığı konuşmada, Orta Asya ülkelerinin uluslararası sahnede artık daha önemli rol oynayacaklarını ve zengin doğal kaynaklarını daha kolay geliştireceklerini söyledi.
Kerimof ve diğer Orta Asya liderlerinin gelecekten beklentilerinin önünde aşılması çok güç bir engel var: bölgede faaliyetleri giderek artan köktendinci gruplar. Zirvede bu nedenle ayırımcı gruplara karşı ortak mücadele edilmesi kararlaştırıldı. Çin Devlet başkanı Jian Zemin, altı ülke arasında imzalanan askeri paktın bölge ülkelerinin güvenliklerin verdiği önemi yansıttığını söyledi.
Zemin, paktın, ayırımcı, terörist ve aşırı gruplara karşı mücadele yasal çerçeveyi sağlıyacağını belirtti. Pekin hükümetinin pakta dört elle sarılmasının bir nedeni, ayırımcı Uygurlarla başının dertte olması. Güvenlik paktı, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'de bir terörizmle mücadele merkezi kurulmazsını ve altı ülke arasında ortak tatbikatlar yapılmasını da öngörüyor.
Bölgenin en istikrarsız üç ülkesi Özbekistan, Tacikistan ve Kırgızistan köktendinci ve diğer şeriatcı grupların merkezi olarak bilinen Fergana vadisini paylaşıyor. Verimli toprağıyla ünlü vadi, son iki yıldır, bağımsız bir din devleti kurmak istiyen Özbekistan İslami Hareketi'ne bağlı militanların saldırılarına hedef oluyor. Uzmanlara göre, bölgede istikrara yönelik en ciddi tehlike olarak nitelenen örgütün Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Afganistan'da birkaç bin militanı bulunuyor. Afganistan'daki Taleban rejiminden destek gören bu şeriatcı örgüt, Özbek hükümetini devirmeye çalıştı, 1999 yılında, 16 kişinin öldüğü bir dizi bombalı saldırılarla devlet başkanını öldürmeye teşebbüs etti. Kazakistan Devlet başkanı Nursultan Nazarbayef, Orta Asya ülkelerindeki sorunların çoğunun Afganistan'dan kaynaklandığı görüşünde.
Nazarbayef, Afganistan'daki iç savaşın terörism ve ayırımcı akımları beslediğine, bu ülkede barış sağlanmadan bu sorunların çözümlenemeyeceğine inanıyor.
Bazı uzmanlarsa, Orta Asya ülkelerinin siyasi ve ekonomik problemlerinden Taleban'ı değil kendi hükümetlerinin baskıcı politikalarını sorumlu tutuyorlar. Uluslararası Af Örgütü'nden Maisy Weicherding, Özbek hükümetinin 1999'daki bombalı saldırılara tepkisini buna örnek gösteriyor: CUT 6 Saldırılara misilleme olarak binlerce masum insan gözaltına alındı veya tutuklandı. Bu kişilerin çoğu uzun bir süre kimseyle görüştürülmedi, aileleri taciz edildi. Yargılamalar işkence iddiaları altında ve gizlice yapıldı ve en az 20 kişi idama mahkum oldu.
Uluslararası Af Örgütü uzmanı, Orta Asya ülkelerinin Çin ve Rusya'yla askeri ittifaka gitmelerinin siyasi baskınını daha da artmasına yol açacağını ileri sürüyor, "Bu hükümetler vatandaşlarına özgürlük tanımaktansa yabancı güçlerin desteğiyle baskıyı artırmayı tercih ediyorlar" diyor.
İskoçyalı terör uzmanı Paul Wilkinson da, Orta Asya halklarını meşru şikayetleri bulunduğunu ancak bunları yasal yoldan dile getiremedikleri için yasadışı yollara başvurmak zorunhda kaldıklarını söylüyor. Aşırı uçlar toplumsal sorunları istismar ederek hükümeti devirmeye çalışıyorlar. Çünki hükümet bu sorunlarla ilgilenmiyor. Terörizmle mücadele için önce halkın meşru şikayetlerini dinlemek gerekir. Şangkay anlaşması Orta Asya'ya istikrar getirecek mi? Uzmanlara göre bunu zaman gösterecek.