Belgeleri Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’yla Ermenistan Dışişleri Bakanı Eduard Nalbantyan imzaladı. İki bakanın protokolleri imzalamasına arabulucu ülke İsviçre’nin Dışişleri Bakanı Micheline Calmy-Rey, Amerika Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner, Avrupa Birliği Bakanlar Komitesi Başkanı olan Slovenya Dışişleri Bakanı Samuel Zbogar ve AB Dış Politika Sorumlusu Javier Solana tanıklık etti.
Törenden Önceki Kriz
İmza işlemi son anda yaşanan kriz nedeniyle birkaç saat gecikti. Davutoğlu ile Nalbantyan'ın imzaları attıktan sonra yapacağı açıklamalardan kaynaklanan kriz, Davutoğlu ve Nalbandyan ile ayrı ayrı görüşen ABD Dışişleri Bakanı Clinton 'ın törene katılmaktan son anda vazgeçip oteline dönmesiyle su yüzüne çıktı. Amerika Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ian Kelly "İki tarafın törende yapacakları açıklamalarla ilgili olarak anlaşmalarına yardımcı oluyoruz. Protokollerin imzalanmaması söz konusu değil" dedi.
Son anda yaşanan anlaşmazlığı gidermek amacıyla, ABD Dışişleri Bakanı'nın Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Yardımcısı Philip Gordon, önce Ermeni ve Türk heyetleriyle görüştü, sonra iki ülke heyetleri ve İsviçreli arabulucu Michael Ambühl ile biraraya geldi.
Konuşmasında Ermeni diasporasını yatıştırmak amacıyla 'soykırım' ifadesini kullanmak isteyen Ermeni Dışişleri Bakanı Nalbantyan'ın, Amerikan heyeti tarafından bunun Türkiye'yi rencide edeceği gerekçesiyle uyarıldığı, Ermeni bakanın da Ahmet Davutoğlu'nun açıklamasında Dağlık Karabağ sorunundan sözetmesinin Ermeni tarafını rahatsız edeceğini söylediği öğrenildi. Davutoğlu'nun yeni bir metin yazıp Amerikan heyetinin kaldığı otele göndermesi üzerine krizin çözülme umudu belirdi. İmza töreni üç saat gecikmeyle yapılabildi.
İmza töreninden sonra yapılması planlanan konuşmalar, metinler üzerinde çıkan anlaşmazlık yüzünden iptal edildi.
Bundan Sonraki Aşama
Türkiye ile Ermenistan'ın 13 Ekim 1921 tarihli Kars Anlaşması'ndan 88 yıl sonra imzaladıkları ilk anlaşma niteliğindeki protokoller, Ermenistan'ın Türkiye sınırını tanımasını, iki ülkenin 1915 olaylarını araştıracak ortak bir tarih komisyonu kurmasını, Türkiye'nin, Ermenistan'ın Azerbaycan'a ait Dağlık Karabağ'ı işgal etmesi üzerine 1993'te kapattığı Türkiye-Ermenistan sınırını açmasını ve karşılıklı büyükelçi atanmasını öngörüyor. Anlaşmaların yürürlüğe girebilmesi için iki ülke parlamentolarınca onaylanması gerekiyor.
Avrupa Memnun
Avrupa Birliği Komisyonu'nun, Dışişlerinden Sorumlu Üyesi Javier Solana, törenden önce, imzaların iki ülkenin AB ile ilişkilerini geliştirmesine yardımcı olacağı mesajı verdi. Solana, "İki ülkenin bizimle ilişkilerinde önemli şeyler olacağı muhakkak. Bu herkes için çok iyi, bizim için, onlar için, bölge için, destekliyoruz." Törende hazır bulunmasının AB'nin anlaşmadan duyduğu memnuniyetin göstergesi olduğunu belirten Solana, "AB çok memnun. Protokollerin parlamemtolarda hızla onaylanmalarını umuyorum ki hızla da hayata geçirilebilsinler" dedi. Fransa Dışişleri Bakanı Kouchner da imzaları 'tarihi' diye niteledi, yıl sonundan önce sınırların açılmasını diledi. Fransız bakan, "Solana haklı, bu anlaşmalar Türkiye ile AB'yi daha yakınlaştırabilir. Tüm barış anlaşmaları ülkeleri yakınlaştırır" dedi.
