İran’da öndegelen bir din adamı hükümeti, göstericileri acımasızca cezalandırmaya çağırdı.
Ayetullah Ahmet Hatemi, Tahran Üniversitesinde düzenlenen Cuma hutbesinde göstericileri Allah’a savaş açan çapulcular olarak tanımladı. İddia edilen suç, şeriat yasalarında idamla cezalandırılıyor.
Tahran’da sokak gösterileri, polisin aldığı sıkı önlemler nedeniyle son günlerde büyük ölçüde yatışmış bulunuyor.
Öteyandan Anayasayı Koruma Konseyi, son seçimin, ülkenin en temiz seçimi olduğunu açıkladı.
Konsey ve dini lider Ayetullah Ali Hamenei, 12 Haziran seçimleriyle ilgili şikayetlerin incelendiğini ve ciddi bir sorun bulunmadığını açıkladı.
Hamenei, daha önce de seçimin iptal edilmeyeceğini söylemişti.
'Gösteriler Yavaşladı, Zirvede Bölünme'
İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in seçimi Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın kazandığını açıklamasıyla İran sokakları şiddetle bastırılan gösterilere sahne oldu. Hükümetin güvenlik önlemlerini sıkılaştırmasından sonra görüntüler değişmeye başladı.
Polisin şiddet kullanması üzerine geriye seslerini duyurmaya kararlı az sayıda gösterici kaldı.
Carnegie Uluslararası Barış Vakfı uzmanı Kerim Sadjapur’a göre hükümetin uyguladığı baskı ve Tahran’ın coğrafi büyüklüğü gösterilerin bastırıldığı izlenimi yarattı. Sadjapur: “Gösterilerin bastırıldığını düşünmüyorum. Hatta tepkinin daha da arttığını düşünüyorum. Ancak hükümetin, halkın toplanmasını lojistik olarak engellemesi nedeniyle daha küçük çaplı protestolar görüyoruz. Bu da, basıcı milislerin işini kolaylaştırıyor...” diyor.
Ancak Stratfor istihbarat şirketinden Reva Bhalla’ya göre, gösterilerin azalmasının bir başka nedeni de bu harekete genç ve eğitimli elitin dışında katılım olmaması: “Toplumun diğer kesimleri bu harekete katılmadı. Örneğin esnaf yoktu. Sendikalar nedereydi? Dini ve muhafazar kesim de yoktu – oysa İran toplumunun çoğunluğunu bunlar oluşturuyor. Ahmedinejad’ın bu kesimlerin desteğine sahip olduğunu unutmamak gerekir.”
Seçimleri kaybettiği açıklanan Mir Hüseyin Musavi’nin genel grev çağrısı yaptığı yolunda haberler var. Greve katılım muhalefetin esnafın desteğine sahip olup olmadığını gösterir. Ancak bu riskli bir adım.
Ahmedinejad seçimlerde dini lider Hamaney’in desteğini garantilemişti. Ancak, Stanford Üniversitesi İran Araştırmaları Merkezi Başkanı Abbas Milani, Hamaney’in siyasi olarak taraf tuttuğu için zarar gördüğü görüşünde: “Bence Hamaney’in Cuma hutbesi siyasi hayatının en büyük hatası oldu. Bu onun sonu olabilir. “Dini lider” imajı zedelendi. İktidarda kalabilir ancak, kararlarınıza karşı çıkılıyor ve muhalefet ediliyorsa, artık dini lider olamazsınız...”
Uzmanlar, İran’da çok ciddi bir siyasi çekişme yaşandığını düşünüyor. Muhalefetin başını Ahmedinejad’ın eski rakibi, eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani çekiyor.
Milani, “Bu bölünme, değişimi kolaylaştırabilir. İran’da düzenin hiç bu kadar bölündüğü görülmedi,” diyor.
Bazı uzmanlar, gösterileri 1979 İslam Devrimi dönemine benzetiyor.
Bazı uzmanlarsa, böyle bir benzetme yapmak için erken olduğunu, gösterilerin azaldığını ve Tahran’da rajimin çatlamaya başladığını gösteren bir işaret bulunmadığını vurguluyor.
