Başkan Barack Obama, haciz yoluyla el konulan konut sayısını azaltmak istiyor. Uzmanlara göre, Başkan’ın bunun için açıkladığı plan, başı dertte olan her ev sahibine yardımcı olamasa da en azından dar boğazdaki emlak sektörüne istikrar kazandırabilir.
Amerika’da milyonlarca ev sahibi, mortgage ödemelerini zamanında yapamadığı için evini kaybediyor.
Başkan Obama, 275 milyar dolarlık planın sıkıntıdaki ev sahiplerine yardımcı olacağını umuyor.
Obama, “Amerikan Rüyası, tehlikede. Emlak piyasasındaki mortgage krizi, sadece ekonomimizin istikrarını değil, aynı zamanda ailelerimizin geleceğini de tehdit ediyor” diyor.
Obama’nın planının iki ayrı gruptaki 9 milyon ev sahibine yardım etmesi öngörülüyor. Birinci grup, emlak kredisi borcu, evinin değerinden fazla olanlar. İkinci gruptakilerse aylık kredi ödemelerini yapamayacak durumdakiler.
Amerika’da emlak piyasasını değerlendiren Realty Trac adlı kuruluşa göre Ocak ayında Amerika’daki her 466 konuttan biri, haciz sürecindeydi.
Haciz gelen evler satışa sunulduğunda zaten doyma noktasına erişmiş emlak piyasası daha da şişiriliyor. Ulusal Emlakçılar Birliği’nden Lawrence Yun, bu durumu şöyle anlatıyor:
“Evini satmak isteyenlerin sayısı çok fazla ancak alıcı sayısı çok az. Konut fiyatları giderek düşüyor. Haciz gelen evlerin sayısını düşürebilirsek, piyasaya giren yeni ev sayısı da azalmış olacak. Böylece konut fiyatları istikrara kavuşacak.”
Ancak Obama’nın kurtarma planı, başı dertte olan her ev sahibine yardım etmiyor.
Yürürlükteki yasaya göre evine haciz gelenler, mahkemeye giderek iflas ilan edip, sonra da konut kredilerinin koşullarını değiştiremiyor.
Ancak Kongre, yasayı yeniden düzenlemeyi planlıyor. Bu şekilde ev sahipleri ve kredi kuruluşları, yeni bir anlaşmaya varabilecek ya da ev sahipleri, evlerinde yaşamaya devam edebilecek. Obama, bu değişiklikleri destekliyor.
Kredi kuruluşlarını temsil eden Mortgage Bankacıları Birliği, iflas kanununda değişiklikler yapılmasının çok pahalıya mal olacak sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulunuyor. Birlik Başkanı Francis Creighton, yabancı yatırımcıların Amerika’da mortgage satın almaktan kaçınacağını söylüyor.
İflas avukatları ve tüketiciyi koruma örgütleri, mortgage’ların yatırımcılara tekrar tekrar satıldığını söylüyor. Yatırımcılar, herkesin çıkarına olacak durumlarda bile koşulları değiştirmek istemeyebiliyor.
Obama’nın kurtarma planından sadece evlerinde ikamet edenler yararlanabilecek. Yazlıklar, ya da kiraya verilen konutlar, kurtarma planı kapsamına alınmıyor.
Ulusal Emlak Konferansı’ndan uzman Sharon Price, kirada oturanların da hacizden korunması gerektiğini söylüyor. Price,
“Haciz gelen konutların yüzde 25 ila 40’ında kiracılar oturuyor. Bir yatırımcının kiraya verdiği gayrimenkullerine haciz gelirse, bu konutlarda kirada oturanlar evden çıkarılıyor” diyor.
Bazı ev sahipleri, koşullar değiştirilse bile mortgage ödemelerini yapamıyor. Hükümetin Aralık 2008’de hazırladığı bir raporda geçen yılın ilk çeyreğinde mortgage koşullarını değiştiren ev sahiplerinin yüzde 20’sinin ödemelerinde geri kaldığı bildiriliyor.
Uluslararası mali hizmet şirketi Credit Suisse, önümüzdeki 4 yıl içinde 8 milyon konuta haciz geleceğini tahmin ediyor.