Soykırımı önleme amacıyla oluşturulan özel bir komisyon, Amerika’nın yeni başkanı Barack Obama’nın önümüzdeki dönemde bu konuya öncelik vermesi çağrısında bulundu.
Soykırımı Önleme Komisyonu, Amerika Yahudi Soykırımı Müzesi, Amerika Diplomasi Akademisi ve Amerika Barış Enstitüsü Vakfı’nın katkılarıyla oluşturuldu.
Amerika’nın eski Dışişleri Bakanı Madeleine Albright ve eski Savunma Bakanı William Cohen ‘Soykırımı Önleme Raporu’nu dün açıkladı.
Her iki bakan da Başkan Bill Clinton döneminde görev yapmıştı. Clinton döneminde Bosna ve Rwanda katliamları yapılmıştı.
Albright, soykırımların kabul edilemez olduğu konusunda görüşbirliği olmasına rağmen toplu katliamların sürdüğünü kaydetti: “Raporumuzun temelinde soykırımın kabul edilemez olduğu vugulanıyor. Soykırımın önlenmesi için daha çok şey yapılması gerekiyor.”
Raporda, Amerika’nın yeni Başkanı Barak Obama’nın soykırımı önlemenin dışpolitika önceliklerinden biri olduğunu vurgulamak için derhal bir açıklama yapması çağrısında bulunuluyor.
Albright, Obama yönetiminden bu konuda destek bulmayı beklediklerini söylerden şöyle konuştu: “Obama, Darfur ve Kongo gibi soykırım yapıldığı bölgeler konusunda kaygılı olduğunu açıkça dile getirdi.”
Raporda, soykırımın önlenebilir olduğu ve uyarılara dikkat edilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Komisyon, bakanlıklar arasında bir erken uyarı sistemi oluşturulması ve önleme çalışmaları için 250 milyon dolar kaynak ayrılmasını istedi. Obama’nın sözcüsü önerilerin değerlendirileceğini açıkladı.
Obama’nın Dışişleri Bakanlığı’na seçtiği Hillary Clinton da Darfur bölgesindeki katliamlar konusunda daha sert önlemler alınması gerektiğini savunmuştu. Senatör Clinton, NATO’nun Darfur bölgesinde hava sahasını kontrol etmesi gerektiğini söylemişti.
Eski Savunma Bakanı Cohen de soykırımın ahlaki bir konu olduğu kadar Amerika açısından bir ulusal güvenlik meselesi olarak görüldüğünü söyledi. Cohen şöyle dedi: “Bu tür şeyler olurken kenarda oturup izleyemeyiz.”
Obama da soykırımı önleme konusunda Amerika’nın liderlik göstereceğini söylemişti.
1915 Olayları
174 sayfalık raporda 1915 olaylarına fazla değinilmiyor.
Raporda “toplu mezalimin” farklı şekillerde geliştiği vurgulanırken, “1915 Ermeni tehciri” buna örnek gösteriliyor. Komisyon raporunda ayrıca ulusal çıkarların gözardı edilemeyeceği de belirtiliyor. Bu bağlamda, “Büyükelçi Henry Morganthau’nun 1915 yılında Ermenilere mezalim yapıldığı uyarısında bulunduğunda Amerika’nın Birinci Dünya Savaşı’nda tarafsız kalmaya önem verdiği, Osmanlı İmparatorluğu’yla ilişkileri bozmak istemediği, bu nedenle bu konuda kararlı adımlar atmadığı” belirtiliyor. Raporda Amerika’nın Ermeniler gibi “toplu katliama” maruz kalan toplumlara insani yardım yaptığı da yazıyor.
Amerika Ermeni Ulusal Komitesi (ANCA), Soykırımı Önleme Komisyonu’nun eş başkanlarını sert bir şekilde eleştirdi. Amerika Ermeni Ulusal Komitesi, raporun yazarlarının 1915 olaylarını soykırım olarak niteleyen tasarılara destek vermediğine dikkati çekerek, Albright ve Cohen’in güvenilirliğini sorguladı.
Washington’da Ulusal Basın Klubü’ndeki oturumda, ANCA Direktörü Aram Hamparian, Albright ve Cohen’e “Son 12 ay içinde soykırımların reddedilmesinin tehlikeleri konusunda bir ders çıkardınız mı” şeklinde bir soru sordu. Cohen bu soruya yanıt olarak, çalışmaları sırasında geçmişe değil geleceğe bakmaya özen gösterdiklerini söyledi. Albright da “tanımlama” konusunda, sivil nüfusu hedef alan bütün olayları değerlendirdiklerini bildirdi.
Amerika’daki Ermeni lobisi bu konudaki memnuniyetsizliğini dile getirse de, raporun hazırlanmasında Amerika Ermeni Ulusal Komitesi ve Amerika Ermeni Asamblesi’nin yöneticilerinin görüşlerine başvurulduğu da dikkati çekti.