Erişilebilirlik

Irak Savaşının Maliyeti Tartışılıyor


Irak’ta savaş altıncı yılına girdi. Çatışmalarda binlerce Amerikan askeri ve Iraklı hayatını kaybetti ya da yaralandı. Savaşın maliyeti de Amerika için çok ağır oldu.

Politikacılar ve ekonomistler savaşın Amerikan halkına tam olarak kaça mal olduğunu belirlemek için kolları sıvadı. Ancak ekonomistlere göre, bu işin gerçek maliyeti üzerindeki fikir ayrılıkları ortaya kesin bir rakam çıkmasını güçleştiriyor.

Nobel ekonomi ödülü sahibi ünlü ekonomist Joseph Stiglitz, savaşın maliyetinin bir trilyon Doları geçtiğini ve üç trilyon Dolar ve fazlasına bile mal olabileceğini söylüyor: “Bu, savaşın maliyetiyle ilgili oldukça muhafazakar bir tahmin. Bu miktar, şu ana kadar yapılan harcamaları ve savaştan dönen muhariplere ödenecek maaşları da içeriyor. Bu kişilerin yüzde 40’ı sakat dönüyor ve çoğu hayat boyu yardıma muhtaç.”

Kongre Bütçe Dairesi gibi makamların maliyet hesapları Stiglitz’inkinden daha düşük. Ancak bütün tahminler savaşın maliyetinin en az bir trilyon Dolar olacağını gösteriyor. Bu, son derece büyük bir rakam.

Savaşın maliyeti Bush yönetiminin savaş öncesinde çizdiği tablodan oldukça farklı. Bir Amerikan televizyonunda konuşan eski savunma bakanı Donald Rumsfeld maliyetle ilgili tahminleri reddetmişti: “Bütçe Planlama Dairesi savaşın maliyetinin 50 milyar Dolar civarında olacağını tahmin ediyor. 300 milyar dolar olduğu yolundaki bağımsız tahminler tamamiyle abartı.”

Peki tahminler neden bu kadar farklı? Stiglitz ve diğer uzmanlar Bush Yönetiminin savaşın bu kadar uzun süreceğini tahmin etmediğini söylüyor: “Hayallerinde bambaşka bir tablo vardı. En büyük sorunun, yolları, Irak’ı özgürlüğüne kavuşturan askerlere atılan çiçeklerden temizlemek olacağını düşünüyorlardı.”

Beyaz Saray Stiglitz’in savaşın maliyetiyle ilgili değerlendirmesini tartışmıyor. Beyaz Saray Sözcüsü savaşın bundan sonraki maliyetini tahmin etmenin de güç olduğunu söylüyor.

Savaşın bugüne kadar olan maliyeti kadar bundan sonra ne kadar harcama gerekeceği de tartışma konusu.

Kongre Bütçe Dairesi Direktörü Peter Orszag, Stiglitz’in maliyet hesabının yüksek olduğunu, çünkü savaşın federal bütçedeki payı dışındaki maliyetini de hesapladığını söylüyor: “Yaklaşım farklı. Onlar daha geniş bir açıdan savaşın maliyetini hesaplamaya çalışıyor. Buna karşı değilim hatta Stiglitz’in raporuna katkıda da bulundum. Ancak, bu geniş perspektifin unsurları üzerinde tartışmalı olanlar var.”

Orszag, Stiglitz’in Irak ve Afganistan’dan dönen askerlere sağlanacak sağlık hizmetlerinin maliyetini abarttığını öne sürüyor.

Strateji ve Bütçe Analiz Merkezi uzmanlarından Steve Kosiak, savaş borç faizlerinin de maliyeti arttırdığını belirtiyor: “Harcamaları kredi kartıyla yapar gibi savaşı borçlanarak finanse ettik. Geçmişte vergileri arttırarak ya da bazı hizmetlerde kesintiye giderek savaşların masraflarını karşılamıştık. Savaş borçlarının faizi çok ağır olabilir. Yüzlerce milyar Dolar’dan söz ediyoruz.”

Asker aileleri kaybettikleri ya da yaralanarak eve dönen evlatlarıyla büyük bir bedel ödedi.

Uzmanlara göre Irak savaşının ekonomik yükü büyük olasılıkla gelecek nesillere devredilecek.

XS
SM
MD
LG