Avrupa Birliği Komisyonu, Türkiye’nin bir yılda kaydettiği gelişmelerin fotoğrafının çekildiği İlerleme Raporu’nu, yol haritası niteliğinde olan Strateji Belgesi’ni, Ankara’nın yerine getirmesi gereken kısa ve orta vadeli ev ödevlerinin yer aldığı güncellenmiş Katılım Ortaklığı Belgesi’ni ve aday ülkelere yönelik katılım öncesi mali yardımlarla ilgili Çok Yıllı Endikatif Mali Çerçeve’yi açıkladı.
İlerleme Raporu, siyasi kriz düzeyi yüksek bir seçim dönemi geçiren Türkiye’nin, reform sürecinde yavaşlamasını “anlayışla karşılayan” bir yaklaşımla hazırlanmış olmasıyla dikkat çekiyor. Tabii bu anlayışla karşılama Brüksel’in reform sürecinin peşini bıraktığı anlamını taşımıyor. Raporda, eleştiri dozunun en yüksek olduğu konu olarak Türk Silahlı Kuvvetleri’nin rolü dikkat çekiyor. Avrupa Birliği Komisyonu, ordunun kamuoyuna açık bir şekilde siyaseti etkileyen açıklamalar yaptığı görüşünde ve bunu belgeye net bir şekilde yansıtıyor. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin cumhurbaşkanlığı seçimine doğrudan müdahale ettiği de Avrupa Birliği Komisyonu’nun altını çizdiği görüşler arasında yer alıyor.
Rahatsızlık yaratan diğer konulara bakıldığında ise geçen yılki belgeyle büyük bir farklılıktan bahsetmek mümkün değil. İfade özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar, sivillerin askerler üzerindeki denetiminin yetersiz olmasıi azınlık haklarının tam olarak uygulanmaması, Alevilerin karşı karşıya kaldıkları sorunlar, Heybeliada Ruban Okulu’nun kapalı olması, Fener Rum Patriği’nin ekümenik sıfatını kullanamaması, Vakıflar Yasası’nın devereye sokulmaması, Güneydoğu konusunda kapsamlı strateji geliştirilmemesi ve tabii ki 301. madde Brüksel’in belirlediği eksikler arasında yer alıyor.
Belgelerin açıklanmasının ardından bir basın toplantısı düzenleyen Komisyon’un genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn de 301. madde konusuna özel olarak değindi. Rehn, bir Avrupa demokrasisinde herhangi bir vatandaşın şiddet içermeyen görüşler ifade etmesi nedeniyle yargılanmasının kabul edilemez olduğunun altını çizerken 301. maddenin bir an önce değiştirilmesini ya da kaldırılmasını talep etti. Rehn, Komisyon’un ifade özgürlüğüyle ilgili maddelerin Avrupa standartlarına getirilmesinin Yargı ve Temel Haklar müzakere başlığı için açılış kriteri olarak önerildiğini de hatırlattı.
Rehn’in vurgu yaptığı diğer bir konu ise terörle mücadeleydi. Rehn, “Uluslararası toplum, özellikle de bölgede doğrudan etkisi olan ana unsurlar, Türkiye’nin vatandaşlarını koruma ve terörle mücadele çabalarına destek olmalıdır” dedi. Rehn, Türkiye’nin de mücadelesini hukuk düzeni kapsamında, uluslararası hukuka saygı çerçevesinde ve orantısız güç kullanımından kaçınarak yapmasını istedi. Daha önce AB Dönem Başkanı Portekiz tarafından da dile getirilen bu unsurlar, taslak metinde olmamasına karşın Strateji Belgesi’nin nihai haline sokuldu.
Rehn, hükümetin reform sürecini programının öncelikleri arasına almasını ve yeni anayasa çalışmalarının acil reformları geciktirmemesini istedi. Teknik çalışmaları biten başlıkların açılmasının engellenmemesi de Rehn’in Avrupa Birliği üyelerine verdiği mesaj olarak dikkat çekti. Rehn, açılmaya hazır iki başlık olarak da “tüketicinin ve sağlığın korunması” ile “Trans-Avrupa şebekeleri”ni gösterdi.