Ermeni soykırımı iddialarını kabul eden tasarıya karşı Bush yönetiminin çabaları ve basının telkinleri etkili olmaya başladı. Pazartesi gününden bu yana 12 Kongre üyesi tasarıdan desteğini çekti. Demokrat Partili milletvekilleri dahil, pek çok Kongre üyesi, tasarının Genel Kurul gündemine alınmaması çağrısını yineledi. Meclis Başkanı Nancy Pelosi de, ilk tasarının Genel Kurul’da oylanması konusunda, artık eskisi kadar kesin ifadeler kullanmaktan kaçındı.
Ermeni soykırımı iddialarına ilişkin 106 sayılı tasarının Genel Kurul gündemine alınması konusunda, dün, Washington’da hareketli bir gün yaşandı.
Geçen hafta, tasarı Dışişleri Komisyonu’nda 21’e karşı 27 oyla kabul edildi ve oylanmak üzere Temsilciler Meclisi genel kuruluna gönderilecek aşamaya geldi. Düne kadar tasarının genel kurulda oylamaya sunulacağına kesin gözle bakılıyordu. Ancak dünkü gelişmelerle tasarının gündeme alınmaması, alınsa bile, milletvekillerinin oylarıyla reddedilme ihtimali doğdu.
Bu gelişmede Türkiye’nin tepki göstererek Washington Büyükelçisi Nabi Şensoy’u, istişarelerde bulunmak üzere Ankara’ya çağırması; Bush Yönetiminin tasarıya karşı yoğun çaba göstermesi ve Amerikan basının konuya geniş yer vermesinin etkili olduğu söylenebilir.
Pazartesi gününden bu yana 12 Kongre üyesi, 106 sayılı tasarıya verdikleri desteği çekti. Böylelikle, tasarıyı destekleyen milletvekilleri, salt çoğunluğu kaybettiler. Tasarının Genel Kurul’da kabul edilmesi için 218 oy; yani salt çoğunluk gerekiyor.
Pazartesi günü Arkansas milletvekili Marion Berry, Michigan milletvekili Carolyn Kilpatrick, Georgia milletvekili Sanford Bishop, Tennessee milletvekili Lincoln Davis, Arkansas milletvekili Mike Ross, Florida milletvekili Allen Boyd ve California milletvekili Wally Herger’dan sonra, Salı günü de Arizona milletvekili Harry Mithcell, Colorado milletvekili Doug Lamborn, Georgia milletvekili Henry Johnson ve Pennsylvania milletvekili Tim Holden tasarıya verdikleri desteği çekti. Dün de Washington milletvekili Rick Larsen'ın desteğini çekmesi üzerine, tasarıya destek veren milletvekillerinin sayısı 213'e geriledi.
Dün bir basın toplantısı yapan Başkan Bush, tasarının Genel Kurul gündemine alınmaması gerektiğini; Amerikan Kongresi’nin, Osmanlı tarihini yargılamak yerine, gündemdeki konulara ağırlık vermesi gerektiğini söyledi:
“Bir sürü acil sorumluluğu olan Kongre, Osmanlı tarihi konusunu değerlendirmekten vazgeçmeli. 1915 yılında Ermenilerin katledilmesi konusunda hazırlanan bu tasarının kabulü zararlı olacaktır. Sağ olan bütün eski Dışişleri Bakanları, tasarının kabul edilmemesi gerektiğini söylüyor. Müslüman dünyasında demokratik bir müttefikimiz olan Türkiye’yi kızdırmak yerine, Kongre, yapması gereken önemli işlere vakit ayırmalıdır. Özellikle, askerlerimize, her gün destek veren bir ülkeyi kızdırmaktan kaçınmalıdır.”
Başkan Bush, önceki gün, Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’yi telefonla aramış; ve tasarının Genel Kurul gündemine alınmamasını istemişti. Bush, tasarılara karşı, Meclis Başkanı nezdinde girişimde bulunurken; Demokrat Partili Florida milletvekili Alcee Hastings ve Demokrat Partili Tennessee milletvekili John Tanner, Ermeni tasarısının bir diğer destekçisi olan çoğunluk lideri Steny Hoyer’a mektup yazarak, tasarının Genel Kurul’da oya sunulmamasını istedi. Pelosi ve Hoyer, tasarıyı hazırlayan milletvekilleri gibi uzlaşmaz bir tavır sergiliyordu. Ancak, bu hafta içinde, Ermeni tasarısına karşı oluşan tepki sadece Yönetim ve iktidardaki Cumhuriyetçilerden değil; Nancy Pelosi’nin üyesi olduğu Demokrat Partililerden de geldi.
CNN televizyonunun haberine göre, dün, 40 kadar Demokrat Partili Kongre Üyesi, Meclis Başkanına mektup yazarak tasarının gündemden düşürülmesi çağrısında bulundu. Demokrat Partili bazı Kongre üyeleri, dün, bir basın toplantısı düzenleyerek, bu çağrılarını tekrarladılar. Demokrat Partili John Murtha basın toplantısında söz alan Kongre üyelerinden biriydi.
Murtha, “tasarı bugün Genel Kurul’da oylansa, kabul edilmez” dedi. Kongre üyelerinin çoğu, tasarının kabulünün Türk Amerikan ilişkilerine büyük zarar vereceğini; bunun da Amerika’nın bölgedeki askeri çıkarlarını olumsuz bir şekilde etkileyeceğini savunuyor. Ancak, Murtha’nın yaklaşımı biraz farklıydı.
Murtha, ‘Türkiye iyi bir müttefikimiz; sözünü ettiğimiz olaylar 100 yıl önce oldu; soykırım mıdır, katliam mıdır bilemem ama, biz günümüzün olaylarına bakmalıyız” diye konuştu.
Bush Yönetimi; basın ve son olarak bazı Demokrat Partililerin de tasarıya tepki göstermesi; Meclis Başkanını etkilemiş gözüküyor. Çünkü ilk defa, Pelosi, tasarı konusunda kesin ifadeler kullanmaktan kaçındı. Daha geçtiğimiz hafta, ‘ne olursa olsun, tasarı Genel Kurul’da oylanacak’ diyen Pelosi, dün farklı bir açıklama yaptı:
“Şu anda, sağlık sigorta kanunu; istihbarat kanunu; ödenekler gibi pek çok konu var gündemimizde. Bunlarla öncelikli olarak ilgilenmemiz gerekecek. Ama ben şöyle demiştim: bu tasarıyı, Komisyon’da kabul edilmeden önce Genel Kurul’un gündemine almayız. Aşağı yukarı herkes bu tasarıyı destekliyor. Çünkü doğru olduklarını biliyorlar. Şimdi bu tasarı gündeme alınır mı alınmaz mı, bunu zaman gösterecek.”
Washington’daki gözlemciler, Pelosi’nin, reddedilme olasılığı varsa, tasarıyı Genel Kurul’un gündemine almayacağını söylüyor. Amerika’nın Sesi’ne açıklama yapan gözlemciler, ibrenin şimdilik Türkiye’den yana olduğu görüşünde. Bu aşamaya gelinmesinde, Amerikan yönetiminin ve Silahlı Kuvvetlerin çabaları kadar, Amerikan basınının bu konuya yoğun ilgi göstermesinin de etkili olduğu görüldü.