11 Eylül terör saldırılarından bu yana Amerika'nın limanlarında güvenlik konusunda ciddi kaygı duyuluyor. Bu kaygı nedeniyle ABD Kongresi, limanlarda güvenliğin arttırılması için ödenek ayırdı. Son dönemde Amerika’ya gelen bütün yük konteynerlerinin radyasyon taramasından geçirilmesine özel önem veriliyor.
Geçen yıl çıkarılan yasa uyarınca yakında Amerika'nın bütün limanlarında, dış ülkelerden gelen malların radyasyon taramasından geçirilebilmesi için gereken olanakların sağlanmış olması gerekiyor. Yasanın ilk uygulandığı yer New York limanı oldu.
New York limanına her gün birçok gemiyle binlerce konteyner geliyor. Serbest uluslararası ticarette bu koyteyner trafiğinin büyük önemi var. Ancak İç Güvenlik Bakanlığı’nın radyasyon taraması yürüten biriminin başkanı Vayl Oxford, bu konteynerlerin her birinin tehlike saçma olasılığına işaret ediyor. “Her gün bir sorunla karşılaşabileğimizi düşünüyoruz” diyor.
Vayl Oxford’un sözünü ettiği sorun ne gözle görülebiliyor, ne de koku saçıyor. Oxford, ‘kirli bomba’ diye anılan radyoaktif maddelerden söz ediyor. Amerika’nın dış ticaretinin yüzde 95’i Staten adasındaki gibi limanlardan yürütülüyor. Bugün Amerikan limanlarına gelen konteynerlerin sadece yaklaşık yüzde 5'i denetimden geçiriliyor.
Yine de Amerika’yı hedef alabilecek bir nükleer saldırının ilk cephesinin bu liman olduğu düşünülüyor. O yüzden gelen konteynerler son derece gelişmiş aletlerle taranıyor. Bu tarama sırasında konteynerlerde radyoaktif madde olup olmadığı hemen anlaşılıyor. Ancak radyoaktivitenin kaynağını belirlemek mümkün olmuyor. Son zamanda limanlarda daha gelişmiş aygıtlar yerleştirilmeye başlandı. Bunlar sayesinde dışarıdan gelen yükler içinde radyoaktiviteye rastlandığı takdirde buna neyin yolaçtığı da anlaşılabilecek.
11 Eylül’den sonra ilk güvenlik önlemleri havaalanlarında alındı, ama limanlara ağırlık verilmedi. Ama 2006 yılında, Kongre üyeleri, altı büyük limanın denetimini Dubai merkezli bir şirketin devralmasına karşı çıkınca, bu uygulama da değişti. Yoğun baskıdan dolayı bu Arap şirketi limanları devralmaktan vazgeçti.
Bu konudaki tartışma, Kongre'nin limanlarda güvenlik konusu üzerine ciddi olarak eğilmesine yolaçtı ve Kongre, her iki partinin de desteğiyle liman güvenliğini artıracak yeni önlemler kabul etti. Geçen yılın sonlarında Liman Güvenliği Yasası çıkarıldı. Yasa, liman güvenliği için önümüzdeki beş yılda 7 milyar Dolar ayrılmasını ve New York’taki limanda olduğu gibi gelişmiş radyasyon saptama cihazlarının kullanılmasını öngörüyor. Bütün limanlar, bu uygulamaya Eylül ayına kadar başlamak zorunda.
İç Güvenlik Bakanlığı Yetkilisi Vayl Oxford "Şu anda ülkeye kuzeyden giriş yapan bütün konteynerlerin yüzde 91’i, güneyden giriş yapanlarınsa yüzde 96’sı radyasyon taramasından geçiyor" diyor. Bakanlığın hedefi, tüm konteynerlerin taramadan geçirilmesi... Bu gelişmiş sistemlerin New York'un Staten Island limanında denenmesi, Amerika’nın tüm limanlarında hizmete sokulmasının hem fiziksel hem de mali açıdan uygun olup olmadığını gösterecek. Çünkü bu denetimler nedeniyle ülkeye mal girişinde yaşanabilecek yavaşlamalar, çok sayıda işi tehlikeye atabilir ve milyonlarca Dolar’lık zarara yolaçabilir. Vayl Oxford, bir yandan Amerika’nın güvende olmasını sağlarken, diğer yandan da ekonominin aksamaması için çalıştıklarını belirtiyor:
Oxford, tehdidin kaynağına çok yönlü olarak baktıklarını, Sahil Güvenlik Teşkilatı ve Sınır Denetim yetkilileriyle ve hatta büyük kentlerin güvenlik makamlarıyla birlikte çalışarak "çok katmanlı savunma stratejisi" yerleştirmek istediklerini söylüyor. Burada amaç, ülkeye nükleer, biyolojik ya da kimyasal silah ve zararlı madde girişini önleme çabasını sadece limanlarda denetimle sınırlı olmaktan çıkarmak.
Bu strateji aynı zamanda Amerika dışındaki uluslararası limanlarda da denetim yapılmasını öngörüyor. Bu şekilde tehlikenin New York limanı gibi yerlere gelmeden önlenmesi amaçlanıyor. Çünkü yetkililer, "Radyoaktif maddelerin Amerika’ya geldikten sonra keşfedilmesi, tehlikenin önlenmesi için geç kalındığı anlamına gelebilir" diyor.