Amerika Barış Enstitüsü, Washington’da “21’inci Yüzyıl’da Barış Operasyonları” adlı bir kitap yayınladı. Kitap, zamanımızın bazı kilit barış gücü operasyonlarını inceleyen dört yıllık bir çalışmanın ürünü.
Kitapta adı geçen uzmanlardan bazıları, olayların içinde doğrudan yeraldı ve değişik bölgelerde yürütülen barış gücü operasyonlarının başarı ve hayal kırıklıklarını anlattı.
Barış gücü operasyonları, çatışma ve iç savaşlara siyasi çözümler bulmayı amaçlıyor. Bu operasyonların sayısı bugün en yüksek sayıya ulaşmış durumda. Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Birliği ve Afrika Birliği tarafından oluşturulan toplam 160 barış gücü ekibi bulunuyor. Uzmanlar bu operasyonları inceledi, başarıya ulaşmanın yollarını araştırdı ve bir siyasi çıkmaza sürüklenmenin nasıl önlenebileceğini sorguladı. Barış Enstitüsünden Paul Stares anlatıyor:
“Daha proje hazırlık aşamasındayken, Birleşmiş Milletler’in barış gücü operasyonlarının çelişkisine tanık olduk. Bu operasyonların verimliliğini sorgulayanlar, hatta eleştirenler olsa da, Birleşmiş Milletler’in barış gücüne duyulan ihtiyaç giderek artıyor.”
Paul Stares, güvenliği sağlama zorlaştıkça, önümüzdeki yıllarda barış gücü birliklerinin sayısının yüzde 50 artacağını tahmin ediyor.
Amerika Barış Enstitüsü, kar amacı gütmeyen ve mali desteğini Kongre’den alan bir çalışma grubu. Yeni kitabın editörü William Durch, eserin Bosna Hersek, Kosova, Timor, Kongo, Sierra Leone ve Afganistan’ı içine alan altı ana bölgeye ayrıldığını belirtiyor:
“Burada alınacak dersler şöyle: Barışın yolu, ne kadar güce sahip olduğunuzdan geçer. Güce kim sahip, savaş ve barış kimin işine yarar, bunları bilmek gerek. İkincisi barış koruma operasyonları, barışı tehdit eden taraflara karşı koyabilecek güçte olmalı. Üçüncüsüyse, ne kadar güçlü olursa olsun barışı koruyan güçler, barışı sürdürebilecek güçte olmalı.”
Durch, koşulların oluşmaması durumunda barışı kalıcı hale getirmenin imkansız olduğunu söylüyor. Uzman, yıkılmakta olan bir hükümeti yeniden yapılandırmak yerine, o hükümeti başarısızlığa ulaşma pahasına zorlamanın tercih edilen bir yöntem olduğunu kaydediyor.
Barış Enstitüsü’nün hazırladığı kitabın yayınlanması, birçok uzmanı Washington’da biraraya getirdi. Birleşmiş Milletler’in üst düzey yetkililerinden Lakhdar Brahimi, Afganistan’daki barış gücü operasyonunu yönetmişti. Brahimi, diplomatik kariyeri boyunca aldığı dersler hakkında şunları söyledi:
“Benim önerim şu olabilir. Hiçbir ülkeyi daha hazır olmadan bir anayasa yazmaya zorlamayın. Aynı şey, seçim düzenlenmesi konusunda da geçerli.”
Brookings Enstitüsü Dış Politika Araştırmaları Bölümü Başkanı Carlos Pascual, barışgücü görevinin başarıya ulaşması için doğru koşulların oluşması gerektiğini savunuyor. Pascual’a göre en azından siyasi bir uzlaşma zemini oluşturulması şart:
“Barış gücü operasyonuyla bir anda kalıcı barış elde etmeniz mümkün değil. Elinizde bir şekilde siyasi bir çözüm olmalı.”
Birleşmiş Milletler’in barışgücü operasyonları için ayırdığı bütçe 5 buçuk milyar Dolar’a yakın. Ancak Barış Enstitüsü uzmanları, mevcut bütçenin, barışgücü operasyonlarına artan talebi karşılamaya yetmeyeceğini savunuyor.