Uluslararası kuruluşlara göre Irak savaşından bu yana, başka bir deyişle son üç yıl içinde yaklaşık bir milyon Iraklı başka ülkelere göç etti. Iraklılar yurt dışına çıkmaya çalışırken Türkiye ve İran’dan birkaç bin Kürt yıllardır Kuştepe yakınlarındaki Kava mülteci kampında yaşıyor. Amerika’nın Sesi muhabiri Margaeret Beşin birkaç gün önce kampı ziyaret etti.
Erbil yakınlarında çadır, çatıları naylon kaplı derme çatma kulübeler ve basit briket evlerden oluşan bir yerleşim yeri bulunuyor. Resmi adı Kava mülteci kampı. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği tarafından geçen Ekim ayında kurulan kampta 200 İranlı Kürt aile yaşıyor.
İran’ın nüfusu yaklaşık 69 milyon. Tahminlere göre nüfusun yüzde 7’sini Kürtler oluşturuyor. Mülteci kampındaki Kürtler, Irak’a, 20 yıl önce yaklaşık bir milyon kişinin öldüğü Irak- İran savaşı sırasında kaçmıştı. İranlı Kürtler o zamandan beri ülkenin batısındaki Ramadi kentinde yaşıyordu. Ancak direnişçilerin kanlı eylemlerinden ötürü kent hem mülteciler hem de Birleşmiş Milletler personeli için çok tehlikeli hale gelince İranlı Kürtlerin Kuzey Irak’a taşınmasına karar verildi. Kava kampı için gerekli yeri Kuzey Irak’taki Kürt yönetim sağladı.
18 yaşındaki Çinur ve yedi kardeşi Kava’da yaşıyor. Hepsi Ramadi’de doğmuş. Çinur, Ramadi’de teröristlerin cinayet işlediğini, ailelerin korku içinde yaşadığını ve kentte asayiş sağlanamaması üzerine buraya geldiklerini söylüyor.
Kava yakınlarında ortaokul ve lise bulunmasına rağmen, yaşıtı kız çocukları gibi Çinur da okula gitmiyor, küçük bakkal dükkanında babasına yardım ediyor. Kamp yetkililerine göre ilkokula ilgi daha fazla ve şu anda okulun 400 öğrencisi var.
Çinur’un ailesi tek göz bir evde oturuyor. Anne, baba, yedi kardeş aynı yerde yaşıyor. Küçücük mekan hem mutfak, hem yatak odası, hem oturma odası, hem de misafir odası olarak kullanılıyor. Kapının önündeki küçük avlu evin içi dışardan görülmesin diye çit ve plastikle kapatılmış. Buna rağmen evde elektrik var. Aşırı sıcaklarda vantilatörsüz yaşamak çor zor. Renkli televizyon ise tek eğlence. Komşu kulübelerin bazılarında çanak anten bile var.
Kava kampını Kandil adlı İsveçli bir hayır kurumu yönetiyor. Kamp yöneticilerinden Joann Kingsley, kampın su ve elektrik şebekesinin çoğu Irak kentlerininkinden daha iyi olduğunu söylüyor.
Kampa büyük kentlerden daha uzun süre elektrik verildiğini belirten Kingsley, devamla “Buna ihtiyaçları var mı diye sorarsanız cevabı evettir” diyor. Kamptaki her aileye hergün yemek pişirmek, çamaşır yıkamak ve temizlenmek için 95 litre de su veriliyor.
Kampta yaşayan 1300 Kürtten en az yarısı çocuk. Onlar için özel programlar ve spor karşılaşmaları düzenleniyor. Kampta küçük bir klinikle kütüphane de var. Kampın ana caddesini ise mültecilere ait birkaç küçük dükkan süslüyor.
Joann Kingsley, kampta yetişkinler için özel programlar bulunduğunu belirtiyor. Amaç, mültecilerin kendi ayakmarı üzerinde durabilmelerini sağlamak. Kingsley, kamptaki Kürtlerin çok tutucu olduğunu ve kadınların dışarıda çalışmalarına hoş bakmadıklarını söylüyor. Bu nedenle kadınlara şimdilik sadece biçki dikiş kursları veriliyor. Bu başarılı olursa kadın ve genç kızlara arıcılık ve bilgisayar kullanmak da öğretilecek. Erkekler için ise marangozluk, kaynakçı ve elektrikçi kursları var. İsteyen erkekler İngilizce derslerine de yazılabiliyor.
Başka ülkelerdeki mültecilerden daha iyi yaşamalarına rağmen Kava’daki aileler için kamp hayatı kolay değil. Ancak umutsuz da değiller. Çünkü kamp yakınlarındaki bir alanda kendileri için yeni evler inşa ediliyor. Yeni evleriyle birlikte hayatlarının da düzeleceğini umuyorlar.
1990’lı yılların başından beri Irak’taki mülteci kamplarında yaklaşık 13000 Türk vatandaşı da yaşıyordu. Bu kişilerin 9200’ü Erbil’in batısındaki Mahmur kampında, diğerleri ise Dohuk ve Erbil Vilayetlerindeki yerleşim birimlerinde bulunuyordu. Ancak bunların olağanüstü bir çoğunluğu birkaç yıl önce Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek komiserliği, Türk hükümeti ve Iraklı yetkililer arasında varılan anlaşma çerçevesinde evlerine geri döndü. Milletler Mülteciler gönüllü geri dönüşü, mümkün olduğu durumlarda, en fazla tercih edilen ve kalıcı bir çözüm olarak kabul ediliyor.