Amerikalı Kongre üyeleri, Suriye’nin terör örgütlerine destek vermesinden ve İran’la yakın ilişkilerini sürdürmesinden şikayetçi... Geçtiğimiz günlerde, Kongre’de, Suriye’ye uygulanan ambargonun ne kadar etkili olduğu tartışıldı.
Amerikan Kongresi, iki yıl önce, Şam hükümetine baskı uygulamayı amaçlayan bir yasa kabul etmişti. Yasa, Bush yönetiminin, Şam hükümetine ekonomik ambargo uygulayarak, Suriye’nin Lübnan’dan çekilmesini sağlaması için çıkarıldı.
Yaptırımlar uyarınca, Suriye’ye ihracat yapmak yasak; diplomatik ilişkiler en aza indirgeniyor ve Suriye uçaklarının Amerikan hava sahasına girmesine izin verilmiyor. Ancak Bush yönetimi, Amerikan petrol yatırımlarını tehlikeye atacak daha sert adımlar atmaktan kaçındı... Kongre de, ulusal güvenlik gerekçeleri göstererek, yaptırım yasasının bazı bölümlerinin uygulanmamasına izin verdi.
Lübnan eski Başbakanı Refik Hariri’ye suikast düzenlenmesinden sonra Suriye, uluslararası baskılara dayanamayarak askerlerini çekti... Bazı çevreler, suikastten Suriyeli yetkilileri sorumlu tutuyor. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, suçlamaları reddediyor.
Suriye sonunda Lübnan’dan çekildi; ama bazı Kongre üyelerine göre, Şam hükümeti, terör örgütlerine destek vermesi ve silah programı yürütmesi konusundaki uluslararası kaygıları giderebilmiş değil.
Kongre üyesi İlena Ros Lehtinen anlatıyor: “Suriye, İslamcı teröristleri koruyor ve onlara destek veriyor. Suriye, İran’ın, Lübnan’daki Hizbullah örgütüne yardım göndermesine göz yumuyor. Dahası, Suriye ile İran arasında silahlanma konusundaki işbirliği devam ediyor.”
Bu arada, siyasi muhaliflere ve yazarlara uygulanan baskı son zamanlarda artmış durumda.
Suriyeli bir insan hakları örgütüne göre, Muhammet Ghanem adlı yazar, 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Suçu, devlet başkanı Beşar Esad’a hakaret etmek...
Rejim aleyhtarı, Suriye Reform Partisi, Amerika’da faaliyet gösteriyor. Liderleri Ferit Hadry, Suriye’de muhalefetin bastırıldığını; yurtdışındaki rejim aleyhtarlarının birlik içinde hareket etmediklerini ve Amerika’nın bu konudaki politikalarının tutarsız olduğunu söylüyor.
Şam rejimine karşı destek arayışında olan Suriye Reform Partisi, Bush yönetiminin ve Kongrenin bu konuda daha girişken olmasını istiyor. “Eğer demokrasi çağrısında bulunursanız; bazı kanunların iptal edilmesi ve olağanüstü hal uygulamasının kaldırılması çağrısında bulunursanız, o zaman Suriye halkı yanınızda yer alacaktır. İşte o zaman rejim üzerinde ciddi bir baskı oluşur.”
2001 – 2003 yılları arasında Amerika’nın Şam Büyükelçisi olan Theodore Kattouf’un görüşleriyse şöyle. “Çoğu Suriyelinin daha saydam ve demokratik bir ülkeyi; daha milliyetçi ama baskıcı olmayan bir rejimi destekleyeceğine inanıyorum. Ancak, bu tür bir değişimin kendi çabalarıyla gerçekleşmesini isteyeceklerdir.
Suriye’ye uygulanan ambargo ne kadar başarılı oldu? Kongre üyeleri, bu konuda Bush yönetiminin yetersiz kaldığı görüşünde.
Kongre üyesi Eliot Engel, Şam’ın terör örgütlerine destek vermeyi sürdürdüğünü ve militanların Irak’a sızmasını engellemediğini söylüyor. Engel’a göre, Bush yönetimi, daha sert adımlar atmadan önce diğer ülkelerden destek bekliyor: “Bu kabul edilemez... Yasada öngörülen bütün yaptırımların uygulanması gerekiyor. Başka ülkeler bizi desteklemeyecekse, biz de bu adımları kendi başımıza atmalıyız.”
Ancak, eski bir Savunma Bakanlığı danışmanı olan Washington Enstitüsü Arap Politikaları uzmanı David Schenker’a göre, Washington’un şimdi başka sorunları, başka öncelikleri var: “Yasadaki bütün yaptırımlar uygulansa bile, Suriye bazı politikalarından vazgeçmeyecektir. Bazı değişiklikler yapar mı? Bu mümkün. Ama ciddi reformlar yapmaz.”
Yaptırımların etkilerinden bir örnek vermek gerekirse; Marathon Petrol Şirketi, Suriye’deki yatırımlarından çekiliyor; petrol ve doğal gaz aramalarına son veriyor. Bush, Suriye’ye ihracat yasağının kapsamını genişletti, ve teröristlere destek verdiklerinden kuşkulandığı Suriyelerinin banka haraplarının dondurulması uygulamasını uzatma kararı aldı.