Erişilebilirlik

Avrupa Birliği Dış İlişkiler Sorumlusu Solana Tahran'da


Avrupa Birliği Dış ilişkiler sorumlusu Javier Solana, hükümet yetkilileriyle görüşmek üzere Tahran’a gitti. Solana İranlı yetkililere uranyum zenginleştirmeye son vermeleri için Avrupa’nın önerdiği ekonomik teşvik paketini sunacak. Solana’nın nükleer temsilci Ali Larijani ile Dışişleri Bakanı Manuşer Mattaki ile görüşmesi bekleniyor. Solana Tahran’a inişinde gazetecilere Batı’nın İran’la karşılıklı saygı ve güvene dayalı yeni bir ilişki kurmak istediğini söyledi.

Geçen hafta Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ve Almanya hazırlanan paketin ayrıntıları bilinmiyor ancak İran hükümetine, uranyum zenginleştirmeye son vermemesi halinde yaptırımlarla karşı karşıya kalabileceği uyarısı yapılmıştı.

Teşvik paketinde İran’a, nükleer faaliyetlerini sınırlaması için ekonomik ve teknolojik yardım önerildiği, aksi halde Birleşmiş Milletler yaptırımlarının gündeme gelebileceğini tekrarlandığı bildiriliyor. İran, öneriyi inceleyeceğini açıkladı ancak uranyum zenginleştirmeye son vermeyeceğini bildirdi.

Beyaz Saray Sözcüsü Tony Snow İran’ın teklifi kabul edeceği konusunda umutlu olduğunu söyledi. Snow, öneriyi incelemek için Tahran’a yeterli zaman tanınması ve sabırlı olunması çağrısında da bulundu. Amerikalı ve Avrupalı yetkililer İran’ın gizlice nükleer silah geliştirmeye çalıştığına inanırken, İran bu iddiayı reddediyor.

İran Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad, önerilerin acele edilmeden ve dikkatli bir şekilde değerlendirileceğini söyledi. 1979'daki İran İslam Devrimi'nin lideri Ayetullah Humeyni’nin 17. ölüm yıldönümünde yapılan törende konuşan Ahmedinejad, BM Genel Sekreteri Kofi Annan ile yaptığı telefon konuşmasına değinerek, “Bize sunulacak önerileri dikkatlice inceleyeceğimizi ve bu konuda acele etmeyeceğimizi bildirdik’’ dedi.

Annan’ın, önerilerin açıklanmamasını istediğini belirten Ahmedinejad, “Biz uygun ortamda, adil müzakerelerden yanayız ve yapılan öneriler için ön yargılı davranmayacağız’’ dedi. İran’ın hakları konusunun müzakere edilmeyeceğini vurgulayan Cumhurbaşkanı, bu konuda müzakere yapılmasını ülkenin bağımsızlığının müzakere edilmesine benzetti.

Bağlantısızlar Grubunun İran’a verdiği desteği hatırlatan Ahmedinejad, buna rağmen biraraya gelen 4 ülkenin bu konuda fikir beyan etmekte olduğunu ve kendilerini dünya kamuoyu olarak lanse ettiğini söyledi. Ülkenin dini lideri Ali Hamaney ise, dün yaptığı konuşmada, Amerika’nın İran’a karşı girişeceği yanlış bir hareketin bölgeden petrol ihracatını etkileyeceğini ileri sürdü. Hamaney, devlet radyosunda yaptığı konuşmada, Basra körfezinden petrol akışının nasıl etkileneceği hakkında ayrıntılı bilgi vermedi.

Amerika Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, uluslararası toplumdan Hamaney'in tehdidini ciddiye almamasını istedi. Rice, petrol gelirinin İran için hayati önem taşıdığını ve sevkiyatın aksamasının en çok bu ülkeye zarar vereceğini söyledi. Rice ayrıca, İran’ın kendisine sunulan teşvik paketini kabul ederek uranyum zenginleştirmeye son vermesi gerektiğini belirtti. Amerika Dışişleri Bakanı, yalnızca Amerika’nın değil, uluslararası toplumun da İran’dan nükleer faaliyetlerini durdurmasını istediğini vurguladı.

Daniel Keohane adlı bir İngiliz uzman, Solana’nın Tahran’a gitmesinin öneri paketinin içeriği kadar önemli olduğu görüşünde. Avrupa Reform Merkezi adlı düşünce kuruluşunda çalışan uzman, İran’a baskının sürdürülmesi gerektiğini savunuyor.

İranlıların Amerika’nın anlaşmazlığa diplomatik çözüm bulunmasını istemediği yolundaki suçlamasının artık geçersiz olduğuna dikkat çeken Keohane, Bush yönetiminin İran’a görüşme teklifinde bulunmasının Avrupa ülkelerinin elini de güçlendirdiği görüşünde.

İngiliz uzmana göre, Amerika’nın görüşme çağrısı ayrıca İran’a yaptırımlar uygulanmasına karşı çıkan Rusya ve Çin tarafından da memnunlukla karşılandı. Bunun başlıca nedeni İran’daki milyarca dolarlık nükleer tesisleri Rusya’nın inşa etmiş olması.

Çin ise petrol ihtiyacının önemli bir bölümünü İran’dan karşılıyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde veto hakkı bulunan iki ülke uzun bir süredir İran’a karşı daha esnek bir politika izlenmesi ve anlaşmazlığın müzakere yoluyla giderilmesi konusunda ısrar ediyordu.

AB Temsilcisi Solana'nın, öneri paketini İran Ulusal Güvenlik Kurulu Başkanı Ali Laricani'ye sunacağı öğrenildi.

XS
SM
MD
LG