Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları Brüksel’de, İran’ı nükleer programından vazgeçirmek için Tahran’a sunulacak önerileri tartışıyor.
Bakanlar, Birleşmiş Milletler’le işbirliği yapması halinde, İran’a verilecek ticari ve siyasi teşvik paketini görüşüyor. Teşvik paketi, Cuma günü toplanacak olan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyeleri ve Almanya’ya sunulacak.
Amerika ve Avrupa Birliği, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine son vermesi için Güvenlik Konseyi’nden karar çıkarmaya çalışıyor. Bu ülkeler, Tahran’ın sivil nükleer enerji kisvesi altında silah üretmeye çalıştığını savunuyor.
Son dönemde uluslararası ilişkilerdeki en önemli gerginlik unsurlarının başını çeken İran’ın uranyum zenginleştirme çalışmalarıyla ilgili diplomatik çözüm arayışları sürüyor. Bu konuda son adım Avrupa Birliği’nden geldi.
Brüksel’de bir araya gelen Birlik dışişleri bakanları Tahran’a “Uranyum zenginleştirmeyi durdur, nükleer alanda yardımcı olalım” mesajı gönderdiler. Detayları fazla açığa çıkmamakla birlikte Avrupa Birliği, Yüksek Temsilci Javier Solana tarafından “cesur ve cömert” olarak nitelenen bir paketi de ele aldı.
İran’ın barış amaçlı nükleer enerji kullanımına karşı olmadıklarını belirten Solana’nın bahsettiği pakette ekonomik teşvikler ve nükleer desteğin yanı sıra güvenlik garantilerinin de yer alması bekleniyor. Paketin geçen ağustos ayında Tahran’a sunulan ancak reddedilen önerinin genişletilmiş hali olduğu belirtiliyor. Solana, İran’ın uluslararası toplumun beklentilerini karşılaması ve işbirliğini kabul etmesi halinde çok daha gelişmiş teknolojiye sahip olacağının da altını çizdi.
Solana, Tahran yönetiminin istediği eğer gerçekten nükleer enerjiyse, önerilerini reddetmesinin güç olacağını da öne sürdü.
Avrupa Birliği, diplomatik çözüme bir şans vermek için işbirliği teklifini getirirken bunu “havuç-sopa” politikası çerçevesinde yaptığını da net bir şekilde hissettiriyor. Toplantı sonrasında yayımlanan sonuç bildirisi de bunu ortaya koyar nitelikte. Bildiride İran’ın barışçıl amaçlarla nükleer enerji kullanma hakkının altı çizilirken, uluslararası beklentilerin karşılanması ve İran’ın eğilimleriyle ilgili güven ortamının oluşması halinde Avrupa Birliği’nin destek olmaya hazır olduğu vurgulanıyor. Avrupa Birliği belgesinde İran’ın bu tür bir teklifi reddetmemesi de temenni ediliyor.
Soruna diplomatik çözüm bulma konusundaki kararlılığın korunduğuna da vurgu yapılan belgede Avrupa Birliği’nin İran’la işbirliği ve güvene dayalı bir ilişki geliştirebilmeyi amaçladığı belirtilirken “Bunun alternatifi İran’ın daha fazla izolasyonu tercih etmesidir” denildi.
Amerika Birleşik Devletleri de Avrupa Birliği’nin paket açılımını ilke olarak destekliyor. Washington’un en önemli beklentisini ise “İran’ın uranyum zenginleştirme çalışmalarını durdurmaması halinde yaptırım uygulanmasının yolunu açacak bir Birleşmiş Milletler kararı” alınması oluşturuyor.
BM'den Çözüm Çağrısı
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan, İran ve Kuzey Kore’nin nükleer sorunlarına kısa ve barışçıl yoldan çözüm getirilmesi çağrısında bulundu.
Kofi Annan bugün Seul’de, Güney Kore Dışişleri Bakanı Ban Ki-Moon’la biraraya geldi.
Annan, uluslararası toplumun dikkatinin Kuzey Kore’nin nükleer programından uzaklaştığını, bunun da nükleer silahlanmayla mücadele çabalarını daha karmaşık hale getirdiğini söyledi.
Kuzey Kore, nükleer silah sahibi olduğunu açıkça ilan etmişti. İran ise, mevcut nükleer programının elektrik üretme amaçlı olduğunu savunuyor.
Afganistan'dan Arabuluculuk Önerisi
Afganistan, İran’la Amerika arasında arabuluculuk yapmayı önerdi.
Bir Alman gazetesine demeç veren Afganistan Dışişleri Bakanı Rangeen Dadfar Spanta, Devlet Başkanı Hamit Karzai’nin ay sonunda Tahran’a gideceğini açıkladı.
Afganistan’ın hem Amerika hem de İran’la dost olduğunu söyleyen Dışişleri Bakanı, iki ülke arasındaki anlaşmazlığın giderilmesini istediğini söyledi.