Kıbrıs’ın yeniden birleşmesini öngören Annan Planı iki yıl önce Kıbrıslı Rumlar tarafından reddedilmişti. Peki, adada çözüm arayışı hangi aşamada? Kıbrıslı Türklerin ve Kıbrıslı Rumların Washington’daki temsilcileri, Amerika’nın Sesi stüdyolarına konuk oldu. Barış Ornarlı’nın haberi...
24 Nisan 2004’te, Kıbrıs’ın iki kesiminde ayrı ayrı halk oyuna sunulan Annan Planı, Türkler tarafından kabul edilirken, Rumlar tarafından büyük bir çoğunlukla reddedilmişti.
Rumların kontrolündeki Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Washington temsilcisi Büyükelçi Euripides Evriviades: “Şu anda, bu şekliyle, Annan Planı tarih oldu. Nedeni, Annan Planı halk oyuna sunuldu, ve halk tarafından reddedildi.”
Evriviades, Annan Planının, garantör ülkelerin Kıbrıs üzerinde etkilerini sürdürmesini öngördüğü için reddedildiği görüşünde. Buna rağmen, Evriviades, Kıbrıslı Rumların, birleşme konusunda istekli olduklarını söylüyor: “Biz barış istiyoruz.” Barış istiyoruz: Adadaki statüko her iki toplum açısından sürdürülemez. “Yeniden birleşmek istiyoruz.” Yeniden birleşmek, iki kesimli, iki toplumlu federal bir cumhuriyet istiyoruz. “Kıbrıslı Türklerle yaşamayı umut ediyoruz.” Birlikte olmalıyız. Ben umutluyum.”
Uluslararası Kriz Grubu adlı düşünce kuruluşu, 8 Mart’ta yayınladığı raporda Kıbrıs sorununa çözüm çabalarında çıkmaza girildiğini belirtti. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Washington Temsilcisi Osman Ertuğ, planı Kıbrıslı Rumlar reddettiğine göre, onların yeni bir öneride bulunmaları gerektiğini ifade ediyor: “Rum tarafından neyi bekledi Genel Sekreter? İlgili raporunda diyor ki, ‘Rum tarafı, eğer bu Planda değişiklik istiyorsa, ne istediğini, bize açıklılıkla, kesinlikle, nihai bir şekilde ve yazılı olarak tercihen, öncelik sırasına göre vermesi lazım.’ Bu şu ana kadar yapılmış değil. Kıbrıs Rum Kesimi ve Birleşmiş Milletler arasında bazı temaslar yapıldı: bu doğrudur. Ancak, bu temaslardan Genel Sekreter tatmin olmamıştır. Rum tarafı Genel Sekreteri tatmin etmemiştir."
Kıbrıs Rum Büyükelçisi Evriviades ise bunu yaptıklarını söylüyor: "Papadopulos, Planın reddedilme nedenlerini, detaylı olarak, referandumlardan hemen sonra Genel Sekretere gönderdi zaten. Bu konular, 28 Şubat’ta Genel Sekreterle Paris’te yaptığı görüşmede de gündeme geldi. Bizim yapmayı kabul etmediğimiz şey şu: Annan Planında beğenmediğimiz her satırı, her maddeyi, istediğimiz her değişikliği bildirmeyeceğiz. Bu, arabayı atın önüne koşmaktır. Biliyorsunuz, kimse kendi başına müzakere edemez. İstediğimiz bütün değişiklikleri önceden bildiremeyiz – üstelik bunu talep ettikleri gibi ‘nihai bir şekilde’ yapamayız."
Uluslararası Kriz Grubunun raporunda, çözüm yolunda bazı tek taraflı adımlar atılmasının gerektiği belirtiliyor. Nitekim, Türkiye, izolasyonlara son verecek bir eylem
planı açıkladı. Ertuğ şöyle konuştu: "Çeşitli inisiyatifler almıştır. Bunun son örneği Türkiye’nin Eylem Planıdır. Biliyorsunuz, 24 Ocak 2006’da Türkiye, kapsamlı bir plan ortaya koymuştur. Bu plan içerisinde, Kıbrıs Rum tarafının, Türkiye’nin hava ve deniz limanlarını kullanması doğrultusunda yaptığı talebe karşılık olarak, Kıbrıslı Türklerin üzerindeki ambargoların kaldırılmasını önermiştir; bunun mekanizmalarını; nasıl yapılacağını ortaya koymuştur. Bu vizyon sahibi bir plandır."
Ancak, Kıbrıslı Rumlar, bu plana olumlu yaklaşmıyor. Evriviades şöyle konuştu: "Bize göre, ‘izolasyon’ sözcüğü sıkça kullanılan ve Türk tarafının siyasi konumu güçlendirmeyi amaçlayan bir örtmece... Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün önerdiği gibi, doğrudan ticaret, hava ve deniz limanlarının açılması, hayır olmaz. Buna hayır diyoruz, çünkü, bu adanın birleşmesi yönünde atılmış bir adım olmuyor. Bütün girişimler adanın birleşmesi yönünde yapılmalı.”
Kıbrıs Rum Büyükelçisi, çözüm konusunda umutlu olduğunu söylüyor. Aynı soruyu Kıbrıslı Türklerin temsilcisi Osman Ertuğ’a sorduk: “Bu işle ilgilenen herkesin, kanımca, umutlu olması gerekiyor. Umut bittiği anda o zaman görüşme de biter. Tabii, umutlu oluyoruz diyerek, engelleri görmemek lüksüne de sahip olmadığımız kanaatindeyim. Ortada bir takım engeller vardır. En büyük engel de Kıbrıs Rum tarafının şu anda, bizimle görüşme masasına oturup, gerçekten bir çözüme ulaşma konusunda iradesi bulunmamasıdır.”
Ertuğ, burada, başta Avrupa Birliği üyeleri olmak üzere, büyük devletlere görev düştüğünü söylüyor.
Geçen bir yıl içinde, Amerikalı Kongre üyeleri Kuzey Kıbrıs’a resmi ziyarette bulundular; Kıbrıs Türk Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat Washington’da Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ile görüştü ve Amerikalı yetkililer, Kıbrıslı Türklerin tecridine son verilmesi için girişimlerde bulunduklarını söylediler.
Kıbrıs’ta çözüme ulaşılıp ulaşılmayacağı ise hala tartışma konusu...
Bu arada, 2004 yılı referandumlarından bu yana Amerika Dışişleri Bakanlığı’nın Kıbrıs Koordinatörlüğüne atama yapılmadı; Bush yönetiminin 2007 yılı bütçe önerisinde, Kıbrıs’taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü askerlerine ödenek ayrılması da öngörülmüyor...
Osman Ertuğ ile yaptığımız söyleşinin tam metnini okumak için tıklayın.
Euripides Evriviades ile yaptığımız söyleşinin tam metnini okumak için tıklayın.
