Erişilebilirlik

AİHM Türban Yasağını Onadı


Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’de üniversitelerde uygulanan türban yasağı tartışmalarına son noktayı koydu. Mahkeme’nin temyiz organı olarak görev yapan ve 17 yargıçtan oluşan Büyük Daire, 4. Daire tarafından alınan bir önceki kararı onayarak bu yasağı “demokratik bir toplumda gereklilik” olarak niteledi. Büyük Daire’nin kararı türban konusunda “nihai karar” olma özelliği taşıyor. Karar benzer nitelikli davalar açısından da örnek oluşturacak.

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenciyken türban taktığı için derslere girmesi engellenen Leyla Şahin’in itirazını değerlendiren Büyük Daire, türban yasğının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ihlali olmadığı görüşünü yineledi. Mahkeme kararında engellemenin ilke olarak meşru, ulaşılmak istenen amaçlara uygun ve bu bağlamda demokratik bir toplumda gereklilik olarak görülebileceği vurgulandı.

Şahin’in eğitim hakkının engellendiği yönündeki itirazını da değerlendiren Büyük Daire, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin düzenlediği hakların pratik, etkili ve günün koşullarına uygun bir şekilde yorumlanmasının önemine dikkat çekti. Mahkeme, kısıtlamanın “öngörülebilir ve meşru”, yöntemin de “uygun” olduğunu belirtti. Kararda, “Türban yasağının, başvuruyu yapanın üniversiteye kayıt olmadan önce de var olduğu ve bu sınırlamanın başvuru sahibi tarafından bilinmesi gerektiği” vurgulandı. Mahkeme, Şahin’in üniveristenin verdiği karara rağmen türban takmayı sürdürdüğünün altını çizerek “Davacı, derslere alınmama riskiyle karşılaşacağını öngörebilirdi” görüşünü dile getirdi.

Büyük Daire, Leyla Şahin’in itirazını neredeyse oybirliğiyle reddetti. Din ve vicdan özgürlüğünü düzenleyen 9. madde ve eğitim hakkıyla ilgili 1. protokolün 2. maddesinde ihlal olmadığını 1 oya karşı 16 oyla kabul edildi. Aleyhte oy veren tek hakim ise Belçikalı Françoise Tulkens oldu.

Büyük Daire’nin aldığı karar bundan sonraki benzer nitelikli davalar açısından “referans” oluşturma özelliği taşıyor. Bu karar, hem Türkiye’den gelecek başvurular hem de Avrupa’daki benzer davalarda örnek olarak alınacak. Bu bağlamda, Türkiye aleyhine açılan ve sayıları yaklaşık yüz olan türban davalarının Ankara aleyhine sonuçlanma riski de sıfıra indi. Büyük Daire’nin verdiği bu kararla birlikte türbanın Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecinde önüne engel olarak çıkarılmasının da yolu kapanmış oldu.


XS
SM
MD
LG